Elektronische Detentie & vrijheidsbeperking
Als je als voorlopig gehechte verdachte op vrije voeten kunt komen door een zgn. enkelband te laten aansluiten, prijs je je doorgaans heel gelukkig dat je naar buiten mag. Weg uit de bajes. Jij blij, je achterban blij. Vrijheid. Die vrijheid wordt echter flink beperkt door die enkelband. Je zit er letterlijk aan vast. Die enkelbanden zijn best groot en zitten strak om je enkel. Dat is geen prettig gevoel. Maar dat went, heb ik me laten vertellen. De voordelen van vrij zijn wegen in het begin ruimschoots op tegen de nadelen van het vastzitten.
Enkelband
Die enkelband wordt voor je de gevangenis verlaat om je enkel gedaan. Je wordt zogezegd “aangesloten”. Die band registreert precies waar je bent door de ingebouwde gps tracker. Je moet binnen afgesproken tijden thuis zijn. Dat wordt gecontroleerd, door die gps tracker. En door de reclassering. En je moet ervoor zorgen dat de batterij van die enkelband voortdurend voldoende opgeladen blijft. Als die batterij dreigt leeg te raken, gaat het ding piepen. En krijgt de reclassering daar een melding van. Je moet dan een soort mobiele oplader – die je dus steeds bij je moet dragen, opgeladen en wel – op die enkelband schuiven. Als die enkelband niet wordt opgeladen, maar leger raakt, krijgt de meldkamer van de politie bericht. En kan er zomaar politie voor je deur staan. Dat kan in je omgeving tot behoorlijk wat gefronste wenkbrauwen leiden.
Natuurlijk neem je dat in het begin voor lief, want het is beter dan de gevangenis. Maar je kunt het punt bereiken dat je het zat bent met die enkelband. Om wat voor reden dan ook.
Ik heb de afgelopen jaren best wat cliënten in afwachting van de inhoudelijke behandeling van de strafzaak vrij gekregen met zo een enkelband. Als het een poosje goed bleef gaan, vond de reclassering dat die enkelband mocht worden verwijderd. Als het openbaar ministerie het daarmee eens was, ging de band eraf.
Vaak hoorde ik niets meer over die enkelband. Die was er doorgaans na een aantal maanden wel vanaf. En zat ik op een inhoudelijke zitting, met een klant zonder band.
Schorsing voorarrest met enkelband
Voor Guus (gefingeerde naam) liep het anders. Anderhalf jaar geleden kreeg ik hem uit de voorlopige geschorst, onder een flink voorwaardenpakket. Onder andere die enkelband, met gps tracker, een locatiegebod, een gebiedsverbod, alcoholcontroles, drugscontroles, verplichte gesprekken met de reclassering en een verplicht behandeltraject. Guus was blij dat hij onder die voorwaarden vrij kon komen. Zijn gezin had hem dringend nodig, om te voorzien in het levensonderhoud.
Ik vond het een flink voorwaardenpakket, maar tot mijn verrassing hield Guus dat goed vol.
De strafzaak diende enkele maanden later. De verdenkingen waren best ernstig. Voor een aantal feiten werd Guus vrijgesproken, maar niet voor alles. Hij hoefde niet terug naar de gevangenis. Wel kreeg hij bovenop de straf die hij al had uitgezeten, nog vijf maanden voorwaardelijke gevangenisstraf, met een proeftijd van drie jaar. Die voorwaardelijke gevangenisstraf werd gekoppeld aan het handhaven van de eerder opgelegde voorwaarden, waaronder het handhaven van die enkelband. Die mocht nog niet van de enkel van Guus af.
En voor de duidelijkheid: het dragen van een enkelband telt niet als straf.
Beperking bewegingsvrijheid & zelfstandigheid
Lange tijd hoorde ik niets van Guus. Tot hij mij een paar maanden geleden behoorlijk over zijn toeren belde en vertelde dat hij de enkelband nog steeds droeg en dat hij het niet meer trok. Hij vergat de band weleens op te laden en dat leidde tot gedoe met zijn reclasseringsmedewerker en ook met de politie. En hij voelde zich niet prettig bij opdrachtgevers met die – toch wel zichtbare – band onder zijn broek. Hij schaamde zich. En voelde zich een klein kind. Dat overal toestemming voor moest vragen aan zijn ouders.
Ik schrok toen ik hoorde dat Guus nog steeds vast zat aan de band. Dat dat zo lang zou kunnen duren, had ik niet verwacht.
Stel je voor dat je als volwassen kerel al ruim een jaar voor een gezinsuitje zoals het bezoeken van een pretpark, telkens van te voren toestemming moet vragen aan de reclassering, omdat je niet op de afgesproken tijd thuis dreigt te kunnen zijn. Spontane daguitjes zitten er met andere woorden niet in. En dat is maar één voorbeeld. Het lang dragen van zo een enkelband is een behoorlijke inbreuk op je privacy, je bewegingsvrijheid en je zelfstandigheid.
Guus voelde zich behoorlijk ellendig.
Liever terug naar de gevangenis
Guus wil liever 5 maanden gaan zitten, dan op deze manier door het leven. Dan maar zitten. Dan is hij niet alleen van die band af, maar ook van alle andere voorwaarden die gesteld werden aan die voorwaardelijke straf. Nu vond ik dit een wat fatalistische gedachte, maar wel een invoelbare. Het na al die tijd blijven handhaven van de enkelband, terwijl er intussen geen enkel incident heeft plaatsgevonden, staat niet meer in verhouding die vijf maanden voorwaardelijke gevangenisstraf.
Ik besluit de reclasseringsmedewerker te bellen om te overleggen. Deze man vindt het ook de hoogste tijd om de enkelband te laten verwijderen. Het langer laten zitten van die band werkt contraproductief in de begeleiding van Guus.
Het probleem is dat de officier van justitie niet meewerkt. Zij verzet zich na al die tijd nog steeds tegen het “loslaten” van cliënt. Terwijl hij niet is gerecidiveerd, en zijn strakke voorwaardenpakket niet heeft geschonden.
Starten procedure
Ik besluit een procedure te starten bij de rechtbank om de band eraf te krijgen. Ik ontvang een mooi reclasseringsrapport van de begeleider van Guus. Ik ben hoopvol gestemd.
Uit zijn dak
Helaas gaat Guus een paar dagen na het indienen van het verzoekschrift verbaal behoorlijk uit zijn dak bij de reclassering. De frustratie omtrent de beperkingen van die enkelband komt eruit. Die begeleider schrijft daarop een ander rapport: hij ziet verdere begeleiding niet meer zitten. De officier van justitie vraagt de rechtbank vervolgens om te beslissen dat Guus die vijf maanden gaat uitzitten. Omdat hij zich niet aan de voorwaarden uit het vonnis houdt.
Vanwege de vakantieperiode duurt het enkele maanden voordat de ingediende verzoeken door de rechtbank op zitting kunnen worden behandeld.
Guus laat de enkelband erom zitten, en houdt zich rustig. Hij recidiveert nog steeds niet en schendt evenmin andere afspraken.
Eigenzinnige rechter
Vorige week was de zitting. Guus was behoorlijk gespannen. Die vijf maanden wil hij toch liever niet zitten, maar de enkelband houden is ook geen optie. De rechter nam direct het voortouw en voelde cliënt stevig aan de tand. Over wat er nou allemaal aan de hand is. Ze laat Guus even uitrazen. Ik dacht “oi oi oi dit gaat helemaal de verkeerde kant op”… Maar de rechter zegt: “Ik denk erover om die enkelband er gedurende drie maanden af te laten halen. Als de angel eruit is, kunt u weer in gesprek met de reclassering. Als het allemaal goed gaat, beslissen ik op een volgende zitting of de band eraf blijft. Als ik u nu die vijf maanden laat uitzitten, schiet niemand daar wat mee op.”
De officier van justitie, de reclasseringswerker en ik, mogen op dit voorstel reageren. Gelukkig vindt de officier van justitie dit een redelijk voorstel. En ik natuurlijk ook. Maar eerlijk gezegd, zelfs als de officier zich had verzet, vermoed ik dat de rechter die band er evengoed af had laten halen.
Losgekoppeld
Guus is inmiddels losgekoppeld. Hij is een stuk rustiger door het terug krijgen van zijn zelfstandigheid. Het contact met de reclassering is hersteld.
Laten we hopen dat het zo blijft en dat hij definitief van die enkelband en alle daarmee gepaard gaande beperkingen af is.
Disproportie
Het klinkt heel fijn, elektronische detentie, maar het moet niet anderhalf jaar duren. Dat is echt te lang. Het kan je bewegingsvrijheid buiten de gevangenismuren langdurig meer beperken dat een korter verblijf binnen de muren van de gevangenis is. Hoewel ik er wel vanuit ga dat de situatie van Guus uitzonderlijk is, is het wel goed dit te realiseren.
Als je deze blog interessant vindt volg mr. Nancy Dekens dan op haar facebookpagina Strafrechtadvocaat Nancy Dekens voor meer #dagelijksepraktijkbeslommeringen.
